Linux Yetkilendirme Modeleri
Linux izinleri, üç farklı türde izinle temsil edilir:
- Okuma (r): Dosya veya dizini okuma yetkisi. Bu izin, dosyanın içeriğini görüntülemenizi sağlar. Puanı 4‘tür.
- Yazma (w): Dosya veya dizine yazma yetkisi. Bu izin, dosyanın içeriğini değiştirmenizi sağlar. Puanı 2‘dir.
- Çalıştırma (x): Dosyayı veya dizini çalıştırma yetkisi. Bu izin, dosyayı veya dizini çalıştırmanızı sağlar. Puanı 1‘dir.
Bu izinler, dosya veya dizinin sahibi, grubu ve diğer kullanıcılar için ayrı ayrı ayarlanabilir.
Örneğin, bir dosyanın sahibinin okuma ve yazma yetkisi olması için, aşağıdaki komutu kullanın:
chmod 600 dosya
Bu komut, dosyanın sahibine okuma (r) ve yazma (w) izinlerini verir. Gruba ve diğer kullanıcılara hiçbir izin verilmez.
Dosya ve dizin izinlerini kontrol etmek için, ls komutunu kullanın. Örneğin, bir dosyanın izinlerini kontrol etmek için aşağıdaki komutu kullanın:
ls -l dosya
Bu komut, dosyanın izinlerini aşağıdaki formatta görüntüler:
-rw-r--r-- 1 kullanıcı grup 0 2023-10-13 12:34 dosya
Bu formatta, ilk üç karakter dosya türünü belirtir. Bu durumda, dosya bir metin dosyasıdır (-).
Aşağıda tar, gzip, zip, rar tipi uygulamaların basit komutlarını öğreneceksiniz.
Bu makalede yer alan sıkıştırma ve açma komutlarının tümünü VPS paketlerinde kullanabilirsiniz.
zip ile sıkıştırma
1 | zip –r deneme.zip dosya_veya_dizin |
zip dosyasını açmak
1 | unzip deneme.zip |
şifreli zip dosyasını açmak
1 | unzip –P SIFRE deneme.zip |
tar ile gz olarak sıkıştırma
1 | tar cvzf deneme.tar.gz dosya_veya_dizin |
tar.gz dosyasını açmak
1 | tar xvzf deneme.tar.gz |
Başka bir dizine açmak için “-C” parametresi kullanılabilir:
1 | tar xvzf deneme.tar.gz –C /Açmak/istediğiniz/dizin/ |
TAR ile bz2 olarak sıkıştırma
1 | tar cvjf deneme.tar.bz2 dosya_veya_dizin |
tar.bz2 dosyasını açmak
1 | tar xvjf deneme.tar.bz2 |
tar.z ile sıkıştırmak
1 | tar –cZvf deneme.tar.Z dizin_veya_dosya |
tar.Z dosyasını açmak
1 | tar xvZf deneme.tar.Z |
GZIP ile sıkıştırmak
1 | gzip –9 dosya_veya_dizin |
gz dosyasını açmak
1 | gunzip deneme.gz |
RAR ile sıkıştırma
1 | rar a –ap deneme.rar dosya_veya_dizin |
RAR ile şifreleyerek sıkıştırma
1 | rar a –ap –p deneme.rar dosya_veya_dizin |
NOT: Size 2 defa şifreyi sorar.
rar dosyasını açmak
1 | unrar e deneme.rar |
rar şifreli bir dosyayı açmak
1 | unrar e –pPAROLAM deneme.rar |
Python Dosyası Çalıştırma
Python dosyasını çalıştırmak için öncelikle dosyanın bulunduğu dizine gitmeniz gerekiyor. Daha sonra, aşağıdaki komutu kullanarak dosyayı çalıştırabilirsiniz:
python dosya_adi.py
Burada dosya_adi.py dosyanızın adıdır. Ayrıca, dosyanızın başına #!/usr/bin/python3 satırını ekleyerek daha kısa bir komutla çalıştırabilirsiniz.
Perl Dosyası Çalıştırma
Perl dosyasını çalıştırmak için öncelikle dosyanın bulunduğu dizine gitmeniz gerekiyor. Daha sonra, aşağıdaki komutu kullanarak dosyayı çalıştırabilirsiniz:
perl dosya_adi.pl
Burada dosya_adi.pl dosyanızın adıdır. Ayrıca, dosyanızın başına #!/usr/bin/perl kod satırını ekleyerek daha kısa bir komutla çalıştırabilirsiniz.
Ck kodunun derlenmesi
C kodlarının derlenmesi için birkaç farklı seçenek mevcuttur. gcc ve clang gibi derleyiciler, C kodlarını derlemek için kullanılabilir. Derleme işlemi, C kodunun makine koduna dönüştürülmesini içerir. Bu işlem sonucunda, bir .o dosyası oluşturulur. Bu dosya, daha sonra bir bağıtlayıcı kullanılarak bir yürütülebilir dosyaya dönüştürülebilir.
gcc kullanarak bir C kodunu derlemek için aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz:
gcc dosya_adi.c -o dosya_adi
Burada dosya_adi.c derlenecek C kodunun adıdır ve dosya_adi yürütülebilir dosyanın adıdır.
Bash kodunun derlenmesi
Bash, bir kabuk programlama dilidir ve derlenmesi gerekmez. Bash betikleri, yani .sh dosyaları, yorumlanır. Bu nedenle, bir Bash betiğini çalıştırmak için öncelikle dosyanın bulunduğu dizine gitmeniz gerekiyor. Daha sonra, aşağıdaki komutu kullanarak dosyayı çalıştırabilirsiniz:
bash dosya_adi.sh